---

Inicjatywa lokalna – INFORMACJE

Według definicji, inicjatywa lokalna to “forma współpracy jednostek samorządu terytorialnego z ich mieszkańcami, w celu wspólnego realizowania zadania publicznego na rzecz społeczności lokalnej”.

Wnioski muszą dotyczyć minimum jednego z następujących obszarów:

• budowa, rozbudowa lub remont dróg, kanalizacji, sieci wodociągowej, budynków oraz obiektów architektury stanowiących własność jednostek samorządu terytorialnego;
• działalność charytatywna,
• podtrzymywanie i upowszechnianie tradycji narodowej,
• pielęgnowanie polskości oraz rozwój świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej,
• działalność na rzecz mniejszości narodowych i etnicznych oraz języka regionalnego, kultury, sztuki, ochrony dóbr kultury i dziedzictwa narodowego,
• promocja i organizacja wolontariatu,
• edukacja, oświata i wychowanie,
• działalność w sferze kultury fizycznej i turystyki, ochrony przyrody, w tym zieleni w miastach i wsiach, porządku i bezpieczeństwa publicznego.

 Realizacja inicjatywy lokalnej polega na WSPÓŁPRACY obu stron ? mieszkańców i Gminy.

• Wkład mieszkańców (jako wnioskodawców) może polegać na pracy społecznej, na świadczeniach pieniężnych lub rzeczowych.
• Gmina nie przekazuje mieszkańcom dotacji na inicjatywę lokalną, może natomiast wspierać realizację zadania w sposób organizacyjny lub rzeczowy (w tym również poprzez np. zakup usług).
• Gmina może przekazać wnioskodawcom na podstawie umowy użyczenia, rzeczy konieczne do wykonania inicjatywy lokalnej. Trzeba jednocześnie pamiętać, że realizacja inicjatywy lokalnej musi być zgodna z innymi przepisami prawa ? w tym np. prawem zamówień publicznych.

Co to jest inicjatywa lokalna?

Inicjatywa lokalna to nowa forma realizacji zadań publicznych przez administrację samorządową we współpracy z mieszkańcami wprowadzona do Ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie w 2010 roku (art. 2 pkt. 4).

Obywatele, którzy uznają, że na terenie zamieszkiwanej przez nich jednostki samorządu konieczna jest określona inwestycja lub działania występują z wnioskiem w tej sprawie do organu wykonawczego jednostki samorządu terytorialnego. Z wnioskiem takim mieszkańcy mogą wystąpić jako grupa nieformalna lub za pośrednictwem lokalnej organizacji pozarządowej.

Zakres zadań, które mogą być realizowane poprzez inicjatywę lokalną został określony w ustawie dość szeroko (art. 19 b1). Może to być:

• budowa, rozbudowa lub remont dróg, kanalizacji, sieci wodociągowej, budynków oraz obiektów architektury stanowiących własność jednostek samorządu terytorialnego;
• działalność charytatywna,
• podtrzymywanie i upowszechnianie tradycji narodowej,
• pielęgnowanie polskości oraz rozwój świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej,
• działalność na rzecz mniejszości narodowych i etnicznych oraz języka regionalnego, kultury, sztuki, ochrony dóbr kultury i dziedzictwa narodowego,
• promocja i organizacja wolontariatu,
• edukacja, oświata i wychowanie,
• działalność w sferze kultury fizycznej i turystyki, ochrony przyrody, w tym zieleni w miastach i wsiach, porządku i bezpieczeństwa publicznego.

Nowość wprowadzona do ustawy polega na tym, że w ramach inicjatywy lokalnej mieszkańcy przychodzą nie tylko z pomysłem na realizację konkretnego przedsięwzięcia, ale deklarują współudział w jego realizacji. Współudział może polegać na świadczeniu pracy społecznej, na świadczeniach pieniężnych lub rzeczowych. Świadczeniem pieniężnym są wpłaty na rachunek gminy, które będą przeznaczone na realizację danego przedsięwzięcia. Świadczeniem rzeczowym może być na przykład ? dokumentacja budowlana wykonana na zlecenie mieszkańców, która posłuży gminie do zrealizowania inwestycji, nagrody w konkursie podczas festynu, ławki do parku, zakupione przez inicjatorów.

Aby ta nowa forma realizacji zadań publicznych weszła w życie, organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego powinien uchwalić tryb i szczegółowe kryteria oceny wniosków o realizację zadania publicznego. Dokument taki może zawierać na przykład:

• wymagania dotyczące wkładu pracy społecznej wnioskodawców w realizację inicjatywy lokalnej,
• rodzaje świadczeń akceptowane jako wkład własny ? ustawa wymienia pracę społeczną, świadczenia pieniężne lub rzeczowe, ale to rada ustali w uchwale, które z nich są dopuszczalne w danym samorządzie i jaki jest minimalny wymagany poziom partycypacji;
• terminy składania wniosków o realizację inicjatywy lokalnej ? może być to nieustanny nabór, w ramach którego wnioski są rozpatrywane na bieżąco przez organ wykonawczy, ale można też przyjąć formę swego rodzaju konkursu, w ramach którego wszystkie wnioski muszą wpłynąć w jednym czasie i na podstawie ustalonych kryteriów organ wykonawczy wybiera najlepsze;
• forma wniosku ? uchwała może określić, jakie elementy musi zawierać wniosek, może też przyjąć druki formularzy, na których wniosek musi być złożony, jeśli ma być rozpatrzony w trybie inicjatywy lokalnej;
• kryteria oceny, do których mogą należeć na przykład: wielkość wkładu mieszkańców w realizację inicjatywy, liczebność grupy wnioskującej o realizację inicjatywy czy liczba beneficjentów realizowanego zadania. Kryterium oceny może być również sfera, w której zadanie jest realizowane. Dla jednej gminy priorytetem jest budowa sieci kanalizacyjnej, dla innej działania edukacyjne. Zgodność inicjatywy z priorytetami samorządu może być również kryterium oceny.

Jakie korzyści przynosi inicjatywa lokalna? Najlepiej pokazać to przykładzie gminy Lubochnia w województwie łódzkim. W roku 2013 Grupa Inicjatywna Mieszkańców Dębniaka i Tarnowskiej Woli złożyła 2 wnioski w ramach Inicjatywy lokalnej. Członkowie grupy wspólnie z mieszkańcami wybudowali boisko do siatkówki plażowej (wartość projektu 6 040 zł udział gminy Lubochnia 3 100 zł; wkład mieszkańców 2 940 zł) oraz kupili i ułożyli kostkę brukową przy Świetlicy Środowiskowej (wartość projektu 10 351 zł, udział gminy 1 201 zł; wkład mieszkańców 9 150 zł). W 2014 również w ramach inicjatywy lokalnej zostały złożone 2 wnioski: na przygotowanie boiska do piłki nożnej (wartość projektu 6 253 zł, udział gminy 2783 zł; wkład mieszkańców 3 470 zł) oraz na doposażenie Świetlicy Środowiskowej (wartość projektu 6 019 zł; udział gminy 4 669 zł; wkład mieszkańców 1 350 zł)